Miras Hukuku

Miras Hukuku Nedir?

Miras Hukuku, gerçek kişilerin ölmesi veya gerçek kişilerin haklarında gaiplik karar verilmesi halinde, malvarlığında bulunan bütün haklarının ve borçlarının yasal ya da atanmış mirasçılarına nasıl intikal edilebileceğini düzenleyen Medeni Hukuk’un bir alt dalıdır.

Mirasçı Türleri Nelerdir?

Miras Hukuku’nda mal paylaşımları sırasında, miras hakkına sahip iki farklı türde mirasçılık söz konusudur. Bu mirasçılar ise, yasal mirasçı ve atanmış mirasçı olarak ifade edilir.

Bunlardan ilki yasal mirasçıdır. Yasal mirasçı, Türk Medeni Kanunu’nda 495-501 sayılı kanun maddeleri arasında belirtilmiştir. Yasal mirasçı, miras bırakan kişinin iradesi ve kontrolü dışında hayatın olağan akışı gereği miras hakkı kazanan kişilerdir. Miras bırakanın eşi ve çocukları yasal mirasçılardır.

Diğer bir mirasçılık türü ise atanmış mirasçıdır. Bu halde, miras bırakan kişinin kendi kararı ve özgür iradesiyle seçilen kişi veya kişilerin miras hakkını elde etmesidir. Atanmış mirasçılıkta miras bırakan kişiler, mirasın bir kısmını veya mirasın tamamını mirasçıya bırakır. Atanmış mirasçının, yasal olarak miras bırakanın yasal mirasçısı olma zorunluluğu yoktur herhangi bir kişi de atanmış mirasçı olabilecektir.

Mirasta Mal Paylaşımı

Mirasta Derece (Zümre) Sistemi

Miras Hukuku’nda mal paylaşımı sırasında ortaya çıkabilecek anlaşmazlıkların giderilmesi adına “zümre sistemi”, diğer bir isimlendirmesi ile “derece sistemi” uygulanmaktadır. Zümre sistemi üç dereceden oluşmaktadır. Bu sistemde miras hakkına sahip olabilmek için murisin mirasçısının, üç derece olarak kategorize edilen derecelerden birine uyan akrabalığının olması gerekir. Bu halde belirlenen kurallara göre yasal mirasçılar belirlenecektir.

Derece (Zümre) Sistemi Koşulları

• Bir önceki derecede yasal mirasçının bulunması durumunda, bir sonraki derecede bulunan kişi mirasçı olamayacaktır.
• Derece Sistemi’nde üst sırada yer alan yasal mirasçı, bir alt sırada yer alan yasal mirasçıdan üstündür ve alt sıradaki mirasçı miras hakkına sahip değildir.
• Miras hukukunda mal paylaşımına birinci dereceden başlamaktadır. Birinci derecede mirasçının olmadığı durumlarda ikinci dereceye bakılır. İkinci derecede de mirasçı olmaması durumunda ise üçüncü derecede yer alan kişiler yasal mirasçı olur.
• Miras bırakan kişinin sağ kalan eşi birinci, ikinci veya üçüncü derecedeki mirasçılarla belirli oranlarda miras hakkına sahip olmaktadır.

Derece (Zümre) Başı Nedir?

Derece başı, her derecenin ilk sırasında bulunan ve miras hakkına sahip olan kişidir. Derece başı yaşadığı sürece onun alt soyu olan kişiler miras hakkına sahip olamayacaktır.

Birinci Derece (Zümre) Yasal Mirasçı Nedir?

Birinci derece yasal mirasçı, miras bırakan kişinin alt soyunu yani çocuklarını ve onların da çocuklarını ifade etmektedir. Miras bırakan kişinin çocukları, çocuklarının çocukları yani torunları ve torunlarının çocukları alt soyda bulunan yasal mirasçılarıdır. Miras bırakan kişinin çocukları derece başı olmakla birlikte murisin her çocuğu eşit hakka sahiptir. Murisin çocuğu, muristen önce ölmüş ise bu halde çocuğa düşen miras payı çocuğun kendi çocuklarına geçer. Miras bırakan kişinin ölmüş olan çocuğunun eşi bakımından herhangi bir kan bağı olmaması nedeniyle mirasçı sayılamayacaktır.

İkinci Derece (Zümre) Yasal Mirasçı Nedir?

Murisin anne ve babası ikinci derece yasal mirasçı olarak ifade edilmektedir. Birinci derecede hiç mirasçı bulunmadığı hallerde miras bırakanın anne ve babası ikinci dereceden yasal mirasçı olacaktır. Anne ve babaya düşen miras payı ise birbirlerine eşittir. Anne ve baba muristen önce ölmüşse anne babanın altsoyları miras hakkına sahip olacaktır. Dolayısıyla murisin kardeşleri mirasçı sıfatını kazanacaktır.

Üçüncü Derece (Zümre) Yasal Mirasçı Nedir?

Murisin büyükbabası ve büyükannesi üçüncü derece yasal mirasçı olarak ifade edilmektedir. Murisin birinci ve ikinci derecede mirasçısı olmaması hallerinde geçerlilik kazanacaktır.

Evlilik Dışı Çocuklarda Yasal Mirasçılık

Soybağının kurulması koşulu ile evlilik dışında dünyaya çocuklar da yasal mirasçı olacaklardır. Burada soybağının kurulması ise hakim kararı ile olacaktır.

Saklı Pay Nedir?

Ölüme bağlı tasarruf ile muris mirasını başkalarına devredebilecektir. Ancak Türk Medeni Kanunu m. 505 ile murisin altsoyu, ana ve babası veya eşinin bulunması hallerinde yapılacak olan ölüme bağlı tasarrufun bu mirasçıların saklı paylı kısımları dışında kalan miktar için yapılabileceğini öngörmektedir. Böylece Türk Medeni Kanunu murise ölümünden sonra terekesi üzerinde söz sahibi olmasına izin verirken aynı zamanda murisin çocukları, ana ve babası veya eşinin miras payı bakımından sınırlandırmıştır.

Miras Sebebiyle İstihkak Davası

Miras sebebiyle istihkak davası, haksız olarak miras elde etmek isteyen kişilere karşı açılan bir davadır.